Singapur, Güneydoğu Asya’da, Malezya ve Endonezya’nın tam ortasında bulunan ve yüzölçümü ile Türkiye’nin Yalova şehrinden daha küçük olan bir ada ülkesidir. Asya’nın en yeşil bölgesi, dijital başkenti ve finans merkezi olarak tanınır. Ayrıca en az 9 asırdır deniz ticaretinde aktif rol oynamıştır. Çeşitli milletlerin bir araya gelmesiyle oluşan halkı, zengin kültürü ve yönetim biçimiyle Singapur; adeta küresel dünyanın bir minyatürüdür.
Singapur’da İslam
İslam, Malay topraklarına ve dolayısıyla Singapur’a, Arabistan yarımadasından, Çin’den ve Hindistan’ın güney bölgelerinden gelen tüccarlar tarafından tanıtılmıştır. 13. yüzyıl itibariyle bölgeye ziyaretlerde bulunan Yemen asıllı sufi tüccarlar, zaman içinde yerli Malay halkıyla akrabalık bağları kurmuş ve 15. yüzyıla gelindiğinde İslam geniş kitlelere yayılmıştır.
Günümüzde Singapur’da tüm camiler, devletin dini işlerinden sorumlu bir müessese olan Singapur İslam Alimleri Meclisi’ne (MUIS)1 bağlıdır. Camilerde, 4 yaşından başlayarak 30’lu yaşlara kadar her yaştan insan için, Malayca ya da İngilizce temel dini eğitim veren kurslar vardır. Camilerde düzenlenen sohbetler için yaş sınırı bulunmamaktadır. Arapça, Fıkıh, Siyer, Tefsir gibi ilimlerde derinleşmek isteyen yetişkinler için de Malezya Uluslararası İslam Üniversitesi ya da diğer üniversitelere bağlı sertifika programları sunan merkezler bulunmaktadır. Bunların pek çoğuna MUIS bünyesinde online kayıt yapılabilir.
Ülkede bulunan 80 caminin içinde ezan sesinin dışarıdan duyulmasına izin verilen sadece 2 cami vardır: Devlet tarafından tarihi ve turistik olarak kabul edilen Sultan Camii ve Hacı Fatma Camii.
Singapur’da Müslüman nüfus ağırlıklı olarak Malaylardan oluştuğu için Müslüman adetleri Malay izleri taşımaktadır. Fıkhen Şafi mezhebine mensup, ehli sünnet ve kısmen ehli tarik olan Malay Müslümanları, kanaat ehli ve mülayim mizaçlı insanlardır. Günlük hayatta modern giysilerinin yanında camiye giderken erkeklerin başında oval fesi andıran takke “songkok” ve hanımların çantalarından çıkardıkları el ve ayakları örten başörtü-etek takımı “telekung” dikkat çeker. Bayramlarda da kadın erkek tüm aile fertleri aynı kumaştan yapılmış geleneksel kıyafetleri giyerler.
Singapur’da Osmanlı Etkisi
Hadramevt’ten bu topraklara göçmüş olan Alsagoff ailesine mensup Seyyid Muhammad Alsagoff, İslam halifesi unvanıyla tüm Müslümanları ümmet potasında eritmeyi gaye edinip, seyyidlere ayrı bir ihtimam göstermiş olan Sultan Abdülhamid tarafından paşalık rütbesine layık görülmüş biridir. Johor’un Kukup kasabasında arazi sahibi olan Alsagoff, burada kullanılmak üzere bastırdığı paraların üzerine devrin Osmanlı parasıyla aynı damgayı bastırmıştır.
Yönetim ve Lisan
Singapur, parlamenter cumhuriyet rejimiyle yönetilmektedir. Ülkede etnik entegrasyon yasası hala geçerlidir. Bu yasa kapsamında Singapur vatandaşlarının %76 Çinli, %15 Malay, %7.5 Hintli nüfus yüzdesi sabit tutulmaktadır. Her milletin bayramı bir gün süreyle ülke genelinde resmi tatil ilan edilir. İbadethanelerde dışarıya ses verilmesi, dini unsurlar taşıyan kıyafetlerle devlet okullarında eğitim almak ve kamusal kurumlarında çalışmak, diğer ırkları rahatsız edebileceği gerekçesiyle yasaktır. Bu kurala geçen sene bir istisna getirilerek hastanelerde hemşirelerin üniformalarıyla aynı renkte küçük ebatlı bir başörtü kullanmasına müsaade edilmiş, gelişme büyük bir sevinçle karşılanmıştır.2
İngiliz sömürgeciliğinden nasibini almış bu topraklarda resmi dil İngilizcedir. Ama her etnik grup kendi ana dilini evinde konuşur ve okullarda seçmeli zorunlu ders alarak öğrenir. Çince ve Malaycadan çeşitli ekler alarak oluşmuş bir nevi halk ağzı olan “Singlish” yaygındır. Hint, Çin, Malay ırkları içinde hane halkı gittikçe daha fazla İngilizce konuşur, bu üç ırk içinde ana dilini en çok muhafaza eden ise istatistiklere göre Malaylardır.3
Aile Yapısı ve Sosyal Yaşam
Malaylarda anaerkil bir aile yapısı söz konusudur. Kız çocuklar evlendiklerinde ailesinin evinde kalabilir, damat iç güveysi olur. Aynı evde kalınmasa dahi kız tarafının ailesiyle daha içli dışlı bir hayat sürülür. Aile içinde hanımın sözü nispeten beyden daha fazla geçer. Genellikle, ailede kararları alan hanım, bir nevi aile reisi konumundadır. Rızık temini açısından kadın-erkek eşit roller üstlenirler. Hem kadın hem erkek dışarda çalışır, evde yemek yeme kültürü olmadığı için yemekler dışarıda yenir.
Singapur, görgü kurallarının yasalar ile koruma altına alındığı ender ülkelerden biridir. Bu özelliğiyle yasaklar ülkesi diye de anılır. Dünyaya böyle nam salmış olsa da bu kavram baskı rejimi ifade etmemektedir. Ama her yerde dikkate almak zorunda olduğunuz, sonu hapis cezasina varan kamu kuralları söz konusudur. Bu kuralları uygulamakla görevli kamu personellerinin ve kameraların sayısı da had safhadadır.
Her binanın çıkışında cam, metal, plastik, kağıt olmak üzere dört ayrı geri dönüşüm atık kutusu bulunmasına rağmen halk geri dönüşüm konusunda çok duyarlı davranmaz. Maalesef gıda atıkları Singapur’da büyüyen bir endişe kaynağıdır.
Demografik yapıya azami ölçüde hassasiyet gösterilen ülkede yüzdesi sabit tutulan vatandaşlar ülke sakinlerinin sadece %64’ünü oluşturur. Geri kalan %36’lık kesim oturum vizesi sahipleridir. Dünyanın çeşitli milletlerinden insanların oluşturduğu ve çoğunluğu Avrupalılar olan bu grup da nüfus sayımına katılır. Sonuç olarak toplam 5.5 milyon insan bu küçük ada parçasında yaşamaktadır. Vatandaşlar ve oturum vizeliler için eğitim, barınma ve sağlık konularında epeyce farklı kural ve standartlar söz konusudur.
Singapur’da en gündelik işler bile dijital yürütülmektedir. Kütüphane, posta, eczane, AVM danışması, çocuk parkı ve akla gelebilecek hemen her yerin kendine mahsus bir telefon uygulaması vardır. Bir otoparkta arabanızı nereye park ettiğinizi hatırlatmak üzere geliştirilmiş bir telefon uygulaması bile bulunmaktadır.
Düzenin hayatı kolaylaştıran yönlerinin olduğu da inkar edilemez. Mesela kütüphane hizmetleri oldukça gelişmiştir. Halk kütüphanelerinde her katta farklı yaş grubuna hitap eden İngilizce, Çince, Malayca kitaplar bulmak mümkündür. Her kat, yaş grubuna uygun aksesuarlarla ve etkinlik malzemeleriyle süslenir. Kütüphanelerin ilgili salonlarında yemek kursu, dikiş kursu, atık değerlendirme kursu gibi faaliyetler düzenlenir. Kütüphane uygulaması üzerinden çevrimdışı elektronik kaynaklara erişim de mümkündür.
Singapur ve Malezya birbirinden Johor Boğazı ile ayrılan ve bir geçit aracılığıyla yolları birleşen iki ülkedir. Singapur’un para birimiyle, komşu Malezya’nın para birimi arasında yaklaşık 3 kat fark bulunmaktadır. Singapurlular da yarım saat mesafedeki Johor şehrine giderek mutfak ihtiyaçlarını dahi ordan temin ederler. Hatta Singapur’da alan darlığından dolayı vefat eden vatandaşların defnedildikleri mezarlardan on sene sonra başka bir yere aktarılması söz konusu olduğundan, bu muameleyi görmek istemeyen Malay Müslümanları içinde, vefatından sonra Malezya’nın Johor şehrine defnedilmeyi vasiyet edenler bulunmaktadır.
Eğitim
Singapur’un milli eğitim sistemi, ezberin ağırlıkta, uygulamanın az olduğu disiplinli bir sistemdir. Eğitim kalitesi yönünden OECD’nin üç yılda bir düzenlediği PISA sınavlarında bilim ve matematik alanında zirvede bulunur.4 Dershaneler bu ülkede çok yaygındır ve ülke sakinleri gelirlerinin büyük kısmını ek ders ve kurslara harcamaktadır ki bu yıllık 1 milyar dolarlık bir endüstri haline gelmiştir.5
Singapur vatandaşları çocuklarını evlerine en yakın devlet okuluna ücretsiz olarak gönderebilirler. Uluslararası okullara göndermeleri ise yasaktır. Müslüman vatandaşlar kontenjanı epey kısıtlı olan medreselere de sınavla giriş yapabilirler. Kabul alamadıkları takdirde ise, zorunlu olarak devlet okuluna yönelirler. Oturum vizeliler içinse harcı epeyce yekün tutan uluslararası okullar hizmet vermektedir.
İklim ve Doğal Ortam
Singapur’da son derece muntazam ve modern bir yaşam hakimdir. Trafik soldan akar, alanlar dar olsa da düzenlidir. Tropik muson ikliminin hakim olduğu ülkede yaya yollarında, kaldırımlarda yağmur ve güneşten koruyan gölgelikler bulunur. İklim dört mevsim yaz sıcaklığında seyrediyor olsa da ülkede sayısı 200’ü bulan AVM’lerin aydınlatma ve soğutma sistemleri doğal iklime adeta meydan okumaktadır.
AVM’ler çoğunlukla bir yaşam merkezi olarak ele alınır. Bir yakasında stadyum, diğer yakasında kütüphane, merkezinde açık hava sineması, sergi alanı ve çevresinde dükkanların bulunduğu AVM’nin çatı katında koşu-yürüyüş parkuru ve süs bitkileri yetiştirilen tarım bahçesi karşınıza çıkabilir. AVM’lerin giriş katı ve dış cephesi çoğunlukla kolay yetişen tropik bitki ve ağaçlarla bezenmiştir.
Singapur, Asya’nın en yeşil ülkesidir. Günümüzde bu yeşilliği planlı peyzaj çalışmalarına borçludur. Bu coğrafya doğal yabani haliyle yeşilken İngiliz sömürge döneminde tarım faaliyetleri için yağmur ormanları tahrip edilmiş, biyoçeşitliliğe büyük zararlar verilmiştir. Ülkenin faunasında bulunan hayvanların bir kısmının nesli ise tükenmiştir. Mesela meşhur vahşi kaplanlarının sonuncusu 1930 yılında avlanmıştır. Sonrasında %1’e kadar düşen yeşillik alanlarını en az %10’a kadar yükseltmek için yeni düzenlemelere gidilmiştir. Doğal parklar ve koruma alanları inşa edilmiş ve peyzaj çalışmalarına ağırlık verilmiş, yeşillik oranı günümüzde %46.5 civarına çıkarılmıştır.6 Bugün Singapur’un doğal olarak oluşan fauna ve florasının yarısından fazlası, Singapur’un kara alanının yalnızca %0.25’ini oluşturan doğa rezervlerinde bulunmaktadır.
Ülke, kendi gıdasının çok küçük bir bölümünü üretebilmektedir. Nüfus yoğunluğu yüksek olan ülkede, gıdanın %90’dan fazlası ithal edilir. Yerli gıda endüstrisinde inovasyon ön plandadır. Dar alanda çok katlı seralarda topraksız tarımla üretilen yerli gıdalar da bu kapsamda değerlendirilir. Yeşil sebzeler ve kümes hayvanları çok katlı çiftliklerde yetiştirilir. Diğer yandan Singapur çiçek çeşitliliği ile dünyadaki sayılı ülkelerden biridir. Zira dünyanın dört bir yanında getirilen çiçekler sera gibi yaşam alanlarında bir nevi müzelerde sergilenmektedir.
Evlerde saksı bitkisi yetiştirmeye izin verilse de, saksıların dibinde su biriktiği takdirde yüksek cezaya tabidir. Düzenli olarak evlere ziyarette bulunan görevliler saksı bitkilerinin dibindeki suları denetler. Zira bazı mevsimlerde Dang Humması adında ölümcül bir hastalık baş gösterir. Bu hastalığı yayan sivrisinek çeşidi ise bataklık ve su birikintilerinde yuvalanır. Singapur’un özellikle doğu kanadı, düzenli olarak ilaçlanır. Kamusal alanlar ve göller haftada iki kere, siteler, çöp kutuları ve boru sistemleri da haftanın farklı günleri birer kere olmak üzere ilaçlandığı için hemen hemen her gün bir ilaç bulutu hüzmesi kaplar meydanları.
Singapur’da endemik hayvanlar doğal hayata dair izler sunar. Her yerde küçük büyük çeşitli ebatlarda kertenkele vardır. Endonezya’ya has olduğu bilinen Komodo ejderi de yine Singapur’da, bilhassa Sentosa adasında serbestçe dolaşan, sık rastlanan bir sürüngendir. Parkta yürüyüş yaparken ağaçlara tırmanan sincapları, takım halinde uçan fosfor yeşili küçük kuşları, güvercinleri, martıları, gölden balık avlayan kartalları görebilirsiniz. Gökdelenlerin arasında dolaşırken duyduğunuz kuş seslerinin dijital bir platformdan yayıldığını zannedebilirsiniz ama çoğunlukla doğal seslerdir.
Muson iklimine sahip bu ülke bol yağış alsa da, tatlı su kaynağı bulunmaz. Singapur içme suyunun %40’ını Malezya’nın Johor Deresinden ithal etmektedir. Geri kalanını yapay göllerde yağmur suyu hasadı yaparak ve deniz suyunu arıtarak elde eder. Yağmur suları, gelişmiş altyapı sayesinde kanallardan yapay göllere ulaşır. Göllerin hemen yanı başında bulunan arıtma tesislerinden şebekelere aktarılır. Singapur’da her evin musluğundan içilebilir arıtma suyu akar. Halk, çeşme suyu içmeye ve yanında termos taşımaya teşvik edilir.
Turizm
Asya’nın hava yoluyla aktarma noktası olan Singapur Havalimanının içinde metro ile gezinti yapılabilmektedir. Havalimanının bitişiğinde yer alan “Jewel” adındaki AVM, yapay ormanı, şelalesi, restoranları ile; ülkenin genel perspektifinden ziyade, modern yüzünü göstermektedir. Singapur’un merkezinde bulunan yapay körfez “Marine Bay” ve suni bahçelerden oluşan “Gardens by the Bay” ve su üzerinde çelik tablaların üzerinde konumlandırılmış “Marine Bay Float” isimli futbol sahası da dünyanın en büyük yüzen sahası olması dolayısıyla yine turistik ziyarete açık mekanlar arasında sayılabilir.
Singapur’da İngiliz sömürge döneminin öncesinden kalan en eski yerleşim yeri olan Sultan Camii ve etrafındaki iki katlı ahşap yapılar, bugün Arap caddesi olarak bilinen bir turistik mekana dönüşmüştür. Bu tarihi ahşap yapılarda, kumaş, çini ve el dokuması halı gibi çoğu Türkiye’den ithal edilmiş süs eşyaları satılır. Bazı dükkanlarda ise Türk olmayan aşçıların elinden çıkan Türk ve Ortadoğu yemekleri sunulur. Aynı bölgede yer alan Hacı Fatıma Cami, İngiliz sömürge döneminde arsa sahipleri tarafından cami yapılmak üzere vakfedilmek suretiyle el değiştirmeden asli fonksiyonunu sürdürür hale gelmiş, İngiliz güçlerinin eline geçmekten kurtarılmıştır.
Dünyanın en yüksek gayri safi milli hasılasına sahip dört ülkesinden biri olan Singapur, gıda, su ve enerji dahil hemen her kaynağını ithal etmektedir. Burası istatistiklere göre aynı zamanda hayatın en pahalı olduğu ülkelerden biridir.7
Singapur’da Helal Beslenme
Evde yemek kültürünün olmadığı bu ülkede, her bütçeye uygun hazır yemek bulmak mümkündür. Sağlıklı ve doğal yemek bulmak ise çok zordur. Hazır yemekler genellikle kızartma ağırlıklıdır. Yine de dünyanın dört bir yanından çok lezzetli seçenekler bulunmaktadır. Ayrıca MUIS tarafından helal sertifika verilmiş esnaf lokantaları ve restoranlar mevcuttur.
Burası, gıda konusunda kendine yetemeyen bir ülke olsa da, helal gıda ihracatında önemli role sahiptir. Marketlerde ve işletmelerde helal belgesi çok yaygın kullanılır. Bunun yanı sıra vegan ve alerjenlerin de beyan edildiği ürün ve işletmeler görmek mümkündür. Hem Müslümanlar hem de gayri müslimler için “helal”, sağlıklı ve güvenli algılanmaktadır. O yüzden küresel firmaların bile Singapur’da helal sertifikalı olması pek de şaşırtıcı değildir.
Saadiyye Eryılmaz
Ağustos 2022
Kaynaklar:
- Majlis Ugama Islam Singapura
- CNA
- PISA 2018 results
- Yahoo! Life
- Brook, Barry W.; Navjot S. Sodhi; Peter K. L. Ng (2003-07-24). “Catastrophic extinctions follow deforestation in Singapore”. Nature. 424 (6947): 420–426
- ALJAZEERA
- 7. CNA
Yorum Bırakın / Leave a Comment