Atomic Habits- Kitap Tanıtımı

Bu yazımızda alışılmışın dışında bir motivasyon kitabından söz edeceğiz; James Clear’ ın kaleminden çıkan ve çok beğenilen Atomic Habits adlı kitap. Bu eserin bildiğimiz kadarıyla henüz Türkçe çevirisi yok fakat kitabın sloganını şöyle çevirebiliriz: Minik Alışkanlıklar Dev Farklılıklara Yol Açar.

Genel olarak, küçük de olsa alışkanlıkların nasıl büyük sonuçlara yol açabileceğini anlatıyor yazar. Küçük değişiklikler sürekli yapıldığı takdirde küçük alışkanlıklara, küçük alışkanlıklar ise zamanla büyük değişikliklere yol açıyor. Elbette bu alışkanlıklar iyi veya kötü olması vechiyle sonuçları da iyi veya kötü olabiliyor. Dolayısıyla kitabın asıl amacı hayatınızda küçük de olsa istediğiniz güzel alışkanlıkları edinebilmeniz için en uygun metodu sunmak ve kurtulmak istediğiniz kötü alışkanlıklar için de en kolay çareyi göstermek denebilir.

Yazarın tezi şu şekilde: Eğer yıl içerisinde her gün %1’lik bir iyileştirme sağlayabilirseniz, yılın sonunda yaklaşık olarak 37 kat daha iyi bir konuma geleceksiniz. Bunun tersine, eğer her gün %1’lik bir kötüye gidiş sergilerseniz, yılın sonunda neredeyse sıfıra vurduğunuzu gözlemleyeceksiniz. Peki bu ilerlemeyi nasıl sürekli tutabiliriz? Buna cevap olarak yazar adım adım ilerleyen bir sistem kurarak, kurallara bağlı kalmayı tavsiye ediyor. Bu süreçte yapılması gereken ilk ve en önemli şeylerden birisi de sonuçlara değil, sistemin bizzat kendisine odaklanmak. Bir örnek üzerinde söyleyecek olursak, bir zayıflama programına başladığınızı düşünün. İçeriğinde her gün belli miktar yürüme ve çeşitli egzersizler olan 6 aylık bir program. İhtiyacınız olan şey, her gün tartılmak ve bel ölçünüzü kaydetmek değil, bunu aklınızdan çıkarın. Sabırlı olmalısınız. Günlük çizelgenizi başarılı bir şekilde doldurmaya özen gösterin, işte bu sistemin kendisidir. Başlarda önemsenmeyen o ufak ilerlemeler, üst üste binerek 6 ayın sonunda hayret verici bir gelişme olarak ortaya çıkacak çünkü. Şu da unutulmamalı ki, kazananlar da kaybedenler de aynı amacı güden kişilerdir, farkı meydana getiren şey hedefe giden süreçtir.

Kitabın ilk iki bölümünde verilen genel bir haritadan sonra nasıl iyi alışkanlıklar inşâ edilebileceğine ve kötü alışkanlıkların nasıl bırakılabileceğine geliyor sıra. Aslında iyi veya kötü bir alışkanlığı edinme süreci temel olarak 4 aşamadan oluşuyor:  İlk aşama “Başlama işareti“. Bu ipucu, bir davranışın başlaması için beyninizi tetikler. Böylece her ne zaman o işareti görseniz işaretin hemen peşinden bir eylemin geleceğini zihniniz size hatırlatır. İkinci aşama; her alışkanlığın arkasında yatan itici güç olan “Arzulama“dır. Aklınıza yapılması gereken eylem geldiğinde o eylemi yapmayı istersiniz. Üçüncü aşama ise “bu arzuya vereceğiniz cevap” tır. Ya eyleme geçer ve yapılması gereken şeyi yaparsınız yahut iptal etme veya erteleme tercihinde bulunursunuz. Dördüncü ve son aşama ise “Ödül” dür. Sanılanın aksine ödül, yaptığınız uygulamanın sonucunda elde edeceğiniz sonuç değil eylemin bizzat kendisidir. Bu dördü her alışkanlığın iskeletidir ve bir döngü halinde gerçekleşir.

İyi bir alışkanlık edinebilmek için gerekli 4 altın tavsiye olarak şunlar belirtilmiş:

1. Yapmak istediğin eylemi görünür hale getir.
2. Cazip veya albenisi yüksek bir forma sok.
3. Kolaylaştır. Yapması zor bir programa hiç gerek yok.
4. Kolaylık ve zorluk derecesini tatmin edici bir zorlukta tut. Yaptığına değsin.

O halde meyve yeme alışkanlığı edinmek isteyen insan öncelikle meyveleri mutfakta veya salonda görünür bir yere koymalıdır yazara göre. Seveceği şekilde yerleştirmeli, mümkünse önceden yıkamış temizlemiş olmalı. Gerekiyorsa küçük paketlere koyulmuş olarak bekletip evden çıkarken alıp çıkmayı kolaylaştırmalı. Yediğinde bir görevi bitirmiş olmanın hazzını hissetmeli.

Benzer şekilde, bırakılmak istenen kötü alışkanlıklar için ise 4 adım şunlar olacaktır:

1. Görünmez kıl. Yapmak istemediğin şeyi hatırlatacak şeyleri kaybet.
2. Eğer görünmek zorunda ise en azından çirkinleştir, cazibesini yitirsin.
3. Zorlaştır. Yapmak kolay olmasın ki elin hiç gitmesin.
4. Yetersizleştir. Yaptıktan sonra “yapmamın hiçbir anlamı da yoktu aslında” hissi versin.

Genelde bir alışkanlığı edinmenin en zor kısmının alışkanlığa başlamak, ondan daha zor olan kısmının ise ilk birkaç hafta o alışkanlığa devam etmek olduğunu söyleyen yazar alışkanlığa başlamayı kolaylaştırmak için “alışkanlık istifleme” denilen yöntemi önerir. Yani alışkanlık haline getirmek istediğiniz bir davranışı, zaten daima yaptığınız başka bir davranışın arkasına ekleyerek sisteme yerleştiriyorsunuz. Formülü ise şu şekilde:

(Şimdiki alışkanlığım) dan sonra, (yeni alışkanlığ) ı yapacağım.

Mesela: Her sabah kahvemi içtikten sonra günün haberlerini okuyacağım.

Böylece yeni alışkanlık yerini kazandıktan sonra ona başka bir yeni alışkanlık da ekleyebilirsiniz:

• Akşam yemeğimi yedikten sonra, tabağımı bulaşık makinasına koyacağım.
• Tabağımı makinaya kaldırdıktan sonra, hemen masayı sileceğim.
• Masayı sildikten sonra, yarın sabah için kahve makinamı hazırlayacağım.
• …

gibi…

Tüm bunlar gerçekleşirken içinde bulunduğunuz ortam, yaşadığınız çevre de çok önemlidir yazara göre. Aile ve arkadaşlar, ev-ofis düzeni oldukça tesirlidir. Mümkün olduğunca ortama, edinmek istediğiniz yeni alışkanlığa ve/veya bırakmak istediğiniz kötü alışkanlığa göre yeniden şekil vermelisiniz. Çünkü yaşadığınız kültür, hangi davranışların size çekici geleceğini belirler.

Kitapta üzerinde durulan diğer bir konu ise aktivitelerinizi kayıt altına alma konusudur. Görsel bir takvim veya liste yapılması önemli görülmüş ve “zinciri asla kırma” motivasyon tekniği ile desteklenmesi tavsiye edilmiş. Böylelikle farkındalığın artırılması ve alışkanlığın gidişatının takip edilmesi amaçlanmış. İrade eksikiği olup, süreçle başa çıkamayanlara ise, gerekirse bir başkasından yardım alma yolu gösteriliyor. Kısacası bir yakınınızla konuşup, “benim şu davranışlarımı düzenli olarak izler misin?” demek bir çözüm olabilir. Çünkü birisinin sizi izlediğini bilmek güçlü bir motivasyon kaynağıdır.

Şeyda Toprak