Amerika'nın Keşfi ve İlk Müslümanlar

Yeni coğrafyalar keşfetmek arzusu yalnızca kaşiflere mahsus değildir. İçinde biraz da olsa macera, merak ve hayal barındıranlar ya da ekonomik/yönetsel meselelere maruz kalanlar tarihin her döneminde bu arzularının peşinden koşmuş ve hiç bilmedikleri diyarlara gidip yaşama tutunmaya çalışmışlardır. Kuzey Amerika kıtası da çeşitli beklenti ve hayallerle dünyadaki pek çok insanın ve hatta Müslümanların da ilgisini çekmiştir.

Tarihte Amerika kıtasına seyahat etmiş olan Müslüman seyyahlar

Amerika’da İslam’ın kökleri bazı tarihçilere göre 12. yüzyıla kadar gider. Araştırma ve belgeler göstermiştir ki, Müslüman kaşifler bu kıtaya Kristof Kolomb’dan çok önce gelmişlerdir.

1933`de yayınlanan “Sung” isimli bir belgede, araştırmacı Khotan Amiers, 1178`de Müslüman denizcilerin, Mu-lan-pi (Amerika) dedikleri yeni dünya topraklarına geldiklerinden bahseder. Yani Amerika’nın keşfinden tam 312 sene önce.

1310 yılında ise Mali İmparatoru Abu Bakari, bahsedilen bu yeni topraklara bir kaç deniz seferi düzenlenmesine öncülük etmiştir.

1312’ de Afrikalı Müslüman gezginciler, (Mandingalar) Meksika körfezine gelir ve Mississippi Nehrini Amerika’nın içlerine girmek için bir geçiş yolu olarak kullanırlar.

1492’ de Kristof Kolomb bu topraklara gelir ama, Hint sahillerine ulaştığını sanır ve geldiği toprakların Amerika olduğunu anlayamadan ölür. Bu yolculuğunda Kolomb’un yanında iki tane Müslüman kaptan olduğu söylenir; Martin Alonso Pinzon ve kardeşi Vicente Yanex Pinzon. Dahası Kristof Kolomb, hatıralarında Küba kıyılarına vardığında dağın tepesinde çok güzel bir caminin varlığından bahseder.

Öte yandan Piri Reis’in 1513’de çizdiği Dünya haritasında Amerika da yer alır. Harita, hem doğruluk hem de sanatsal açıdan, kendi zamanının ve öncesinin en mükemmel çizilmiş ve ilk Dünya haritası olarak kabul edilir.

Amerika’da İlk Müslümanlar

Amerika’da Müslüman kimlikleriyle öne çıkan, toplumda yer edinmiş, başı çekmiş, önderlik yapmış olan pek çok Müslüman bulunmaktadır: Amerika’ya Afrika’dan gelen ve kayıtlara geçmiş yerleşik ilk Müslümanın 1527’de Florida’ya gelen ve Faslı bir rehber olan Estevanico olduğu bilinmektedir. İspanya’dan gelip New York’da bir çiftlik alarak buraya yerleşen ve sırf Müslüman olduğu için “Türk” diye adlandırılan Anthony Janszoon Van Salee ve ailesi, 1550`li yıllarda yukarı New York’da Hudson Nehri kıyısına yerleşmiş olan Nassereddine isimli bir Mısırlı, ve Gine’den Georgia’ya esir olarak getirilen Bilali (Ben Ali) Mohammad de Amerika’daki ilk Müslümanlar arasında sayılabilir. Bilali Mohammad’in fes takıp, uzun bir ceket giydiği, namaz kılıp oruç tuttuğu, domuz eti yemeyip, içki içmediği bilinir. 1500`lu yıllarda Endülüs Müslümanları (Moors veya Moorish) Güney Amerika`da, Puerto Rico`ya yerleşirler. Puerto Rico`da Old San Juan şehrinde o yıllara ait Arap tarzı süslemeli bir lokanta olduğu, hatta meşhur Old San Juan Kalesinin duvarlarında Arapça metinler olduğu söylenir.

1530 yılından itibaren kendi rızası dışında Amerika’ya getirilen insanlar geçmeye başlar kayıtlara. 10 milyondan fazla Afrikalı, köklerinden koparılarak Amerika`ya getirilir ve köle olarak satılır. 10 milyon kölenin yüzde 30’undan fazlası Müslüman Afrikalıdır.

Günümüze doğru ise; İslam ile şereflenmiş ilk beyaz Amerikalı, bir konsolos, diplomat ve gazeteci olan Mohammed Alexander Russell Webb, fikirleri ve cesur sözleriyle tam bir insan hakları savunucusu olan Malcolm X, özgüveni, inandıklarından taviz vermemesi ve nev-i şahsına münhasır tavırlarıyla Amerika’da ve tüm dünyada sadece Müslümanların değil, tüm insanların hayranlığını kazanmış olan Muhammed Ali, Şikago’da sokak çetelerine karşı savaş açıp, bu vesileyle pek çok genci kurtaran Ameena Matthews, ABD’de üzerinde “Eid Mubarak” (Bayramınız mübarek olsun) yazılı pulun basılıp kullanılması için gayret gösteren Aminah Assilmi, Ateist bir bilim insanı iken İslamiyeti seçen Jeffrey Lang en bilinen mühtedi Amerikalılar arasında sayılabilir.

Günümüzde ABD’deki Müslümanların sayısı ve toplam nüfus içindeki oranları, kaynaklara göre farklılıklar arz eder: Bu sayı, Amerikan Müslüman Konseyi’ne göre 5 milyon, Göç Araştırmaları Merkezi’ne göre 3 veya 4 milyon, Amerikan Dini Kimlik Araştırması’na göre ise 1 milyon 104 bindir.

Amerika’da İlk Mescit

Amerika’daki ilk Müslüman topluluklar çoğunlukla cami açmak için yeterli para veya nüfusa sahip olmadıklarından evlerde buluşmuş, bayram namazlarını kılmak için kiralık mekanlar kullanmışlardır. Amerika’nın ilk mescidi 1915’te Biddeford, Maine’de kurulmuştur. Takip eden yıllarda büyüklü küçüklü merkez, dernek ve camiler açılmaya başlamıştır.

Günümüzde, ülke genelinde çeşitli İslam ülkelerinin sponsorluğunda açılmış cami ve İslami merkezler bulunmakla birlikte, tamamen yerel halkın gayret ve yardımları ile hizmet veren irili ufaklı cami ve mescidler de mevcuttur. Amerikan Müslüman Konseyi’ne göre ülkede 3000’e yakın cami-mescid bulunmaktadır.

Amerikan isimlerinde İslam’ın izi

Müslümanlar yerleştikleri yerlere mutlaka kendilerinden bir nişane bırakmışlardır. Bu adetin bir devamı mahiyetinde, Amerika’da da, pek çok yerleşim yeri vs.’ nin ismi Arapça veya Afrika dillerindeki kelimelerden türemiştir ve İslami bir anlam taşır. Sayıları 500’ü geçen yerleşim yeri, göl ve nehir hala bu isimlerle anılır. Indiana eyaletinde Mecca, New York`da Medina, Illinois`de Mohamet, Florida`da Islamorada ve Tallahassee, New Jersey`de Salaam, South Carolina’da Holy Islamville, Massachusetts’de Hagar (Hacer) Township, Indiana’da Malak, Ohio`da Toledo, Iowa`da Elkader, Maryland`de Yarrowsburg (Yarrow-mamout) bunlara örnek sayılabilir.

Bunun dışında bir çok soyadı da İslami izler taşır, mesela; Babb (Kapı), Usman (Osman), Basore (Basir), Booromer (Ömer), Lumen (Lukman), Hayar veya Hagar (Hacer), Nebeker (Ebu bekr), ayrıca Hamelle veya Menelle gibi sonu elle veya alla ile biten isimler, Allah kelimesinden gelmektedir.

Son söz

Günümüzde ABD, belki de Dünya üzerinde bulunan en renkli İslam topluluğuna sahiptir. Bu çeşitlilik, bu topraklara gelmiş olan ilk Müslümanların bıraktığı bir mirastır. Bilhassa kimliklerini koruyarak isimlerinin unutulmasının da önüne geçmiş olanlar, buralara sonradan gelmiş olanlara rehberlik yapmaya devam etmektedirler.

Ruhları şad olsun. Allah bizleri de yaşadığı yerin ve zamanın hakkını verenlerden eylesin. (Amin)

Araştırma; AKWA

Aralık 2021