Anthony Jansen (Janszoon) van Salee

Kuzey Amerika kıtasına ulaşan ilk Müslüman yerleşimci olduğu düşünülen Anthony Jansen van Salee, 1607 yılında İspanya’nın Cartagena kentinde doğdu.

Hollandalı bir deniz savaşçısı olan babası Jan Jansz van Haarlem, Akdeniz’de Faslılara esir düşünce, onlar adına savaşmanın daha karlı olacağını düşünüp Müslüman denizcilerin tarafına geçti. O zamandan sonra Amiral Murat Reis diye anılmaya başladı. Anthony, babasının Faslı Margarita ile yaptığı evliliğinden dünyaya geldi.

1624’te babasıyla birlikte Salé’de (Fas) yaşayan Anthony, 1627’de babası ve ailesiyle birlikte Cezayir’e taşındı. 1630’da, 22 yaşındayken evlenip, Hollanda Batı Hindistan Şirketi’nin bir sömürgecisi olarak o zamanlarda New Netherland diye anılan, şimdiki New York şehrinin olduğu topraklara göç etti.

Van Salee’nin ilk mülklerinden biri, 1638’de Manhattan adasında satın alınan ve Albrecht von Wellenstein’ın anısına “Wellenstein” adıyla anılan bir çiftlikti. Bu alan, günümüz Wall Street boyunca uzanan setin kuzey tarafında yer alıyordu. Ertesi yıl bu tapuyu devretti.

Anthony 1639’da, adadaki en büyük toprak sahiplerinden biri oldu. Yaşadığı sayısız yasal anlaşmazlık ve “dindar Hristiyanlardan” olmaması sebepleriyle New Netherland’i terk etmesi istendi. Ancak Hollanda Batı Hindistan Şirketi’ne yapılan itiraz üzerine, şimdinin Brooklyn’i olan 200 dönümlük alana yerleşmelerine izin verildi. Bu, onu Long Island’daki en büyük ve en önemli toprak sahiplerinden biri yaptı. Sahip olduğu mülk, halk arasında “Türklerin Çiftliği” olarak nam saldı. Bahçesinde çeşitli meyve ağaçları yetiştirdi. Hatta Kuzey Amerika’da dikilen ilk kiraz ağaçlarının bazılarının onun bahçesinde olduğuna dair kayıtlar bulunmaktadır. Kendisi aynı zamanda, bu topraklarda ilk bina yapan Avrupalı olarak da bilinir.

Anthony, kolonideki azınlıkların savunucusuydu ve kendisi de defalarca ayrımcılığa maruz kaldı. Pekçok yasal anlaşmazlıkla uğraştı. O zamanlarda, ırkına ve milliyetine bakılmaksızın Müslüman olanlara “Türk” denildiği için Anthony de etrafında “Türk” olarak nam saldı. Mahkeme belgelerinde ismi “Türk” ibaresi ile birlikte kullanılıyordu. Sıkça Kuran-ı Kerim okumasıyla bilinirdi. Alışılmadık derecede güçlü ve uzun boyluydu. 1676’da vefat etti.

Alman asıllı eşiyle yaptığı evliliğinden 4 kızı dünyaya geldi. Kızlarının hepsi, Avrupa kökenli saygın, New Amsterdam aileleriyle evlendiler.

New York Fulton National Bank Başkanı Robert Boyles 19. yüzyıl sonlarında köklerini araştırmaya karar verince ailesinin Anthony the Turk’ün soyundan geldiğini keşfetti. Araştırmaları sırasında dedelerine ait bronz bir tava ve bakır bir çay kupasıyla birlikte bir de Kuran-ı Kerim buldu. Anthony Jansen van Salee’nin soyundan gelenler arasında ABD ve Avrupa’daki Vanderbilt hanedanı bulunurken, erkek kardeşinin ya da kendisinin Kennedy hanedanının Bouvier soyunun atası olduğu düşünülmektedir.

Allah rahmetiyle muamele eylesin.

Araştırma: Akwa

Ocak 2022